Antoninos LIberalis. Przekład i opracowanie: Emilia Żybert

Metamorfozy

Metamorfozy zostały ułożone przez greckiego mitografa Antoninosa Liberalisa w II w. n.e. Zawierają czterdzieści jeden historii o nie­zwykłych przemianach ludzi, bogów i zwierząt, ukazujących szerzej nieznane mity i dających wgląd w rzadkie greckie kulty.

Benedykt Chmielowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak

Nowe Ateny. Atomy za całe góry

Atomy za całe góry to część Nowych Aten – encyklopedii Benedykta Chmielowskiego, wydanej w połowie XVIII wieku.

Valens Acidalius. Przekład i opracowanie: Urszula Bednarz

Nowa rozprawa przeciw kobietom, która dowodzi, że nie są one ludźmi

W roku 1595 ukazała się niewielka książeczka, której anonimowy autor, odwołując się w tym celu do całego zespołu przemyślnie dobranych cytatów biblijnych, z wielką pasją dowodził, iż kobiety nie są ludźmi.

Benedykt Chmielowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak

Nowe Ateny. Nowy zwierzyniec

Nowy zwierzyniec to fragment z części pierwszej Nowych Aten – sław­nej encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskiego, wydanej dru­kiem w połowie XVIII wieku. Na tom składa się siedem rozdziałów: o zwierzętach czworonożnych, o stworzeniach czołgających się po ziemi, o ptakach, o rybach, o drzewach i ziołach, o kwiatach oraz o kamieniach.

Palajfatos. Przekład i opracowanie: Agnieszka Kotlińska-Toma

Opowieści niewiarygodne

Najprawdopodobniej u schyłku IV w. p.n.e. dość tajemniczy grecki autor Palajfatos, zapewne jeden z uczniów Arystotelesa, w niewielkim dziełku zatytułowanym Opowieści niewiarygodne spróbował zakwestionować prawdziwość przekazywanych przez tradycję mitologicznych historii, poddając je przy okazji racjonalizującej interpretacji.

Aleksandra Oszczęda, Jacek Sokolski (opracowanie)

Szkoła salernitańska

Niewielki średniowieczny poemacik krążący pod różnymi tytułami (m.in. jako Schola salernitana, Flos medicinae lub Regimen sanitatis) związany ze sławną szkołą medyczną w Salerno koło Neapolu (jak wszystko na to wskazuje, najstarszą tego rodzaju uczelnią w Europie) przez kilka stuleci cieszył się niezwykłą popularnością wśród lekarzy i ich pacjentów.

Nikander, przekład i opracowanie: Emilia Żybert

Środki przeciw jadom. Odtrutki

Poematy Środki przeciw jadom i Odtrutki Nikandra z Kolofonu (II w. p.n.e.), razem z Fajnomenami Aratosa z Soloj tworzą trio zachowanych w całości greckich eposów dydaktycznych powstałych w epoce hellenistycznej (III-I w. p.n.e.).

Justyna Ratajczyk (opracowanie)

Bestiarium staropolskie

Bestiarium staropolskie jest kontynuacją wydanych już w ramach serii Bibliotheca Curiosa edycji ksiąg o ptakach (Aviarium staropolskie) i o kamieniach (Lapidarium staropolskie) zamieszczonych w szesnastowiecznych polskich zielnikach Stefana Falimirza, Hieronima Spiczyńskiego i Marcina Siennika.

Jan Achacy Kmita

Spitamegeranomachia albo bitwa Pigmeów z żurawiami

Opracowanie: Jacek Sokolski

Opublikowany po raz pierwszy w roku 1595 heroikomiczny poemacik bocheńskiego wierszopisa Jana Achacego Kmity, opowiada historię klęski poniesionej przez zamieszkujący rzekomo Indie baśniowy lud Pigmejów w wojnie z przybywającymi z północy żurawiami.

Jakub I Stuart

Demonologia

Demonologia, wydana drukiem w roku 1597 i 1603, napisana została nie przez prawnika czy teologa, lecz króla Szkocji Jakuba VI (późniejszego władcę Anglii – Jakuba I). Monarcha wystąpił w roli przewodnika dla swojego ludu, patriarchy, który instruuje poddanych i wiernych (jako głowa szkockiego Kościoła) wątpiących lub niedoinformowanych w kwestii czarów.

Benedykt Chmielowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak

Nowe Ateny. Jadów i czartowskich zdrad matka Thessalia

Jadów i czartowskich zdrad matka Thessalia to dotyczący magii rozdział z części trzeciej Nowych Aten – sławnej encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskiego, wydanej drukiem w połowie XVIII wieku. 

Pseudo-Psellos

O demonach

Przypisywane bizantyńskiemu erudycie i pisarzowi Michałowi Psellosowi (XI w.) dwa teksty traktują o herezjach, demonach oraz szeroko pojętej wiedzy tajemnej, jaką mieli dysponować starożytni.

Anna Kochan (opracowanie)

Czarownica powołana

W 1639 roku ukazała się drukiem anonimowa Czarownica powołana – pierwsze napisane po polsku dzieło, w którym sprzeciwiono się nadużyciom w sprawach czarownic. Traktat był przeznaczony dla sędziów odgrywających główną rolę w procesie inkwizycyjnym, na których spoczywał ciężar postępowania i od których roztropności zależało życie podsądnych.

Justyna Ratajczyk (opracowanie)

Koło ptastwa powietrznego

Anonimowa broszurka wydana zapewne w drugiej połowie XVII w. ma charakter satyry politycznej. Akcja toczy się w królestwie ptaków, którego przedstawiciele gromadzą się, aby wybrać spośród siebie nowego władcę. 

Jacek Sokolski (przekład i opracowanie)

Księga monstrów

Liber monstrorum de diversis generibus to niewielkie encyklopedyczne dziełko powstałe, jak wszystko na to wskazuje, w VII albo VIII w. Jego autorem był nieznany z imienia (najprawdopodobniej anglosaski) zakonnik, który zebrał tu pochodzące z różnych źródeł przyrodnicze i etnograficzne rewelacje, często wyrażając zresztą przy tej okazji swój sceptycyzm wobec treści przekazanych przez starożytnych pisarzy.

Jan Łasicki, Jan Sandecki-Malecki

O bogach i wierzeniach dawnych Żmudzinów, Litwinów i Prusów

Wydany w początkach XVII wieku, chociaż powstały w poprzednim stuleciu niewielki utwór O bogach i wierzeniach dawnych Żmudzinów, Litwinów i Prusów znakomicie wpisuje się w nurt bardzo popularnej w dobie renesansu literatury etnograficznej. Znaleźć z nim można zarówno wzmianki dotyczące położenia, klimatu oraz historii, jak i wiadomości związane ze strukturą społeczną oraz szeroko pojętą kulturą omawianych ludów.

Flegon z Tralles

O dziwach i ludziach długo żyjących

Grecki zbiór niezwykłych opowieści „O dziwach i ludziach długo żyjących” powstał w II wieku n.e. Jego autorem był wyzwoleniec cesarza Hadriana, Flegon z Tralles, który zebrał i opracował 35 historii dotyczących antropologicznych fenomenów, do których należały m.in. przypadki zmartwychwstań, hermafrodytyzmu, a także nadludzko wielkie szkielety, monstrualne płody oraz nadzwyczaj mnogie ciąże.

Aleksandra Szczurek (opracowanie)

Lapidarium staropolskie

Adresatami dawnych zielników byli przede wszystkim lekarze i aptekarze. Dzieła te były encyklopediami w systematyczny sposób porządkującymi i opisującymi wszystko to, co składało się na ówczesną materia medica.

Benedykt Chmielowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak, Eliza Orman

Nowe Ateny. Nowy Plinijusz

Nowy Plinijusz to poświęcony naturze wywód z części trzeciej Nowych Aten – sławnej encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskiego, wydanej drukiem w połowie XVIII wieku.

Pseudo-Plutarch. Przekład i opracowanie: Emilia Żybert

O nazwach rzek i gór oraz o tym, co się tam znajduje

Dzieło zawiera informacje o zgubnych namiętnościach, które stają się przyczyną zmian nazw rzek oraz gór występujących w niemal całym świecie znanym ówcześnie Grekom.

Benedykt Chmielowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak i Jacek Sokolski

Nowe Ateny. Umbry objaśnione

Obszerny dwudziesty trzeci rozdział Nowych Aten, sławnej na swój sposób encyklopedii księdza Benedykta Chmielowskiego.

Synezjusz z Cyreny. Przekład i opracowanie: Emilia Żybert

O snach

Traktat ten został podobno napisany w ciągu zaledwie jednej nocy (ok. 370–413 r.) z nakazu bóstwa usłyszanego we śnie.

Anna Kochan (opracowanie)

Postępek prawa czartowskiego przeciw narodowi ludzkiemu

Szesnastowieczny utwór o charakterze moralizatorskim, z którego czytelnik ma się dowiedzieć, skąd wzięła się diabelska zawiść do rodzaju ludzkiego i nauczyć się, jak przejrzeć podstępne działania czarta. 

Palingeniusz (Marcellus Palingenius Stellatus)

Zodiak życia

Wstęp: Urszula Bednarz i Jacek Sokolski

Zodiacus vitae, obszerny łaciński poemat, którego autorem był dość tajemniczy Marcellus Palingenius Stellatus, ukazał się po raz pierw­szy drukiem w Wenecji, najprawdopodobniej w roku 1536.

Marcin Bielski

Żywoty filozofów

W roku 1535 ukazały się po raz pierwszy w Krakowie Żywoty filozofów Marcina Bielskiego. Był to przekład wyboru z niezwykle wówczas popularnego dziełka De vita et moribus philosophorum.

Justyna Ratajczyk (opracowanie)

Aviarium staropolskie

Edycja poświęconych ptakom ksiąg zawartych w trzech szesnastowiecznych zielnikach polskich: Stefana Falimirza, Hieronima Spiczyńskiego i Marcina Siennika.

Jacek Sokolski (przekład i opracowanie)

Czyściec świętego Patryka

Wśród miejsc uchodzących w średniowieczu za wejścia do podziemnego świata zmarłych największą sławę zyskała sobie położona na małej skalistej wysepce jeziora Lough Derg w północno-zachodniej Irlandii tajemnicza jaskinia.

Emilia Żybert, Jacek Sokolski (przekład)

Historia Adama i Ewy

Wstęp i komentarz: Jacek Sokolski

Jeżeli wierzyć niektórym dawnym pisarzom, Adam i Ewa zostali wygnani z Raju niemal natychmiast potem, jak Bóg ich do niego wprowadził (zdarzali się i tacy, którzy utrzymywali, że nastąpiło to tego samego dnia).

Pseudo-Albert Wielki. Opracowanie: Jerzy Kroczak, Jacek Sokolski, Joanna Zagożdżon

Księga sekretów o cnotach ziół, kamieni i źwierząt niektórych

Albertowi Wielkiemu, wybitnemu średniowiecznemu uczonemu, filozofowi i teologowi przypisywano niesłusznie autorstwo całej grupy tekstów, które aż po wiek XVIII cieszyły się w Europie niezwykłą popularnością.

Antygon z Karystos. Przekład i opracowanie: Emilia Żybert

Opowieści niezwykłe

Autor w swojej pracy gromadzi wiedzę zaczerpniętą z różnych dzieł przyrodniczych, historycznych i geograficznych powstałych w wiekach V i IV.

Maciej Eder (przekład i opracowanie)

Rozmowy Salomona z Marchołtem

Anonimowy utwór będący przeróbką czy też adaptacją wcześniejszych wzorów i źródeł, w których Salomon, biblijny król, spiera się słownie z odrażająco brzydkim Marchołtem.

Jacek Sokolski (opracowanie)

Historia o kobiecie papieżu

Przedziwna legenda o kobiecie, która podstępem, udając mężczy­znę, zdołała dostać się na tron Piotrowy, poczynając od połowy XIII w. pojawiała się w formie krótkich wzmianek w dziełach niektórych kronikarzy i autorów kolekcji kaznodziejskich przykładów.

Wojciech Kunicki (przekład i opracowanie)

Książę Ernest

Książę Ernest jest chyba najpopularniejszym poematem niemieckiego średniowiecza. Opowiada o buncie wasala przeciw swojemu ojczy­mowi, cesarzowi Ottonowi I, o wojnie, wygnaniu i pielgrzymce do Jerozolimy, o licznych przygodach tytułowego bohatera na morzu i na lądzie, wreszcie o jego powrocie do ojczyzny i odzyskaniu łaski cesar­skiej.

Emilia Żybert (przekład i opracowanie)

Kyranides. O magicznych właściwościach roślin, zwierząt i kamieni

Traktat Kyranides za­wiera wiedzę magiczno-medyczną na temat ukrytych właściwości roślin, zwierząt i kamieni. 

Paracelsus (Theophrastus Bombastus von Hohenheim)

O nimfach, sylfach, pigmejach, salamandrach etc.

Wstęp i komentarz: Jacek Sokolski

Opis świata demonicznych istot, wywo­dzących się głównie z niemieckiego folkloru i średniowiecznej poezji.

Bartosz Marcińczak (przekład)

Podróże Jana z Mandeville

Opowieść o powstaniu jednego z największych bestsellerów późnego średniowiecza, przesyconego fantastyką sprawozdania z egzotycznej wyprawy, przełożonego na kilka europejskich języków, najpierw nie­ustannie kopiowanego, a następnie systematycznie przedrukowywa­nego aż po wiek osiemnasty.

Jerzy Kroczak (opracowanie)

Proroctwo Pseudo-Metodiusza

z Wykładem Wolfganga Aytingera

Sławne w średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europie dzieło historyczno-apokaliptyczne, przedstawione w jego staropol­skiej wersji z drugiej połowy XVI wieku.

Stanisław Witwicki. Opracowanie: Ludwika Ślękowa i Aleksandra Oszczęda

Abrys doczesnej szczęśliwości

Abrys doczesnej szczęśliwości biskupa Stanisława Witwickiego, wyda­ny po raz pierwszy w 1685 roku, był w swoich czasach i w stuleciu następnym dziełem popularnym.

Mistrz Grzegorz. Przekład i opracowanie: Magdalena Wolf

Cudowności miasta Rzymu

Cudowności miasta Rzymu to swoisty przewodnik po Wiecznym Mieście napisany przez niejakiego Mistrza Grzegorza.

Emilia Żybert (przekład i opracowanie)

Hymny orfickie

Hymny orfickie są zbiorem pieśni heksametrycznych poświęconych greckim oraz małoazjatyckim boginiom i bogom.

Emilia Żybert (przekład i opracowanie)

Hymny orfickie / OUTLET

Uwaga: egzemplarz pochodzący ze zwrotów. Sprawdź ⇒

Hymny orfickie są zbiorem pieśni heksametrycznych poświęconych greckim oraz małoazjatyckim boginiom i bogom.

Fabian Birkowski. Opracowanie: Jerzy Kroczak

Kazania o naukach tajemnych

Kazania o naukach tajemnych dominikanina Fabiana Birkowskiego, drukowane w latach dwudziestych XVII wieku, traktują o czarnoksięstwie, magii naturalnej i remediach na czary, astrologii, alchemii oraz teorii snów.

Pseudo-Albert Wielki. Opracowanie: Jerzy Kroczak i Joanna Zagożdżon

O sekretach białogłowskich

Wstęp: Joanna Zagożdżon

Dzieło opisuje roz­rodcze funkcje niewieściego ciała, miesiączkę, powstawanie zarodka i formowanie się płodu, oznaki poczęcia i płci dziecka w łonie matki.

Jacek Sokolski (redakcja)

Tablica albo konterfet Cebesa tebańskiego filozofa, ucznia Sokratesa

z dodaniem nowego przekładu greckiego oryginału w opracowaniu Artura Pacewicza

Jacek Sokolski (redakcja)

Wizja Tnugdala

Opis zaświatowej podróży grzesznego rycerza Tnugdala. Bohater utworu odbył ją, pozostając w stanie, jakbyśmy dzisiaj powiedzieli, śmierci klinicznej. Prowadzony przez swojego Anioła Stróża, odwiedza piekło

Emilia Żybert (przekład i opracowanie)

Argonautyki orfickie

Wstęp: Emilia Żybert i Jacek Sokolski

Pierwszy polski przekład Argonautyk orfickich, opatrzony komentarzem merytorycznym oraz poprzedzony obszernym wstępem umieszczającym utwór na tle literackiej i kulturowo-religijnej tradycji od antyku po czasy nowożytne.

Stanisław Poklatecki. Opracowanie: Jerzy Kroczak i Ewa Madeyska

O snach i czarach

Opatrzona obszernym wstępem i komentarzami edycja dwóch dzieł Snów dobrych obrona a szkodliwych przestroga i Pogrom czarnoksięskie błędy, latawców zdrady i alchimickie fałsze.

Benedykt Chmielowski

Nowe Ateny. Traktat Dubitantius

Dubitantius to jeden spośród dwudziestu ośmiu „tytułów” pierwszego tomu Nowych Aten, dzieła kompilacyjnego o charakterze encyklopedycznym wydanego w połowie XVIII w. we Lwowie. 

Jerzy Kroczak (opracowanie)

Staropolskie przepowiednie i mirabilia

Mirabilia – niezwykłe zjawiska natury oraz osobliwe wypadki – jak pisze autor opracowania – stanowiły przedmiot sporego zainteresowania w dawniejszych epokach kulturowych. (...) Wiek XVI oraz (...) XVII przyniosły w całej Europie rozkwit specjalistycznego piśmiennictwa poświęconego tej osobliwej dziedzinie nauki.

Jerzy Kroczak (przekład i opracowanie)

Uczta Cypriana

Uczta Cypriana opowiada o uroczystościach weselnych, jakie król Joel wyprawił w Kanie Galilejskiej.