H

Marek Hałub (ur. 1957)

Marek Hałub ‒ polski filolog, prof. dr hab. nauk humanistycznych, profesor zwyczajny Instytutu Filologii Germańskiej Wydziału Filologicznego Uniwersytetu Wrocławskiego. Absolwent germanistyki Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1980-1982 pracował w wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego, a od 1982 r. w Instytucie Filologii Germańskiej UWr. Od 1999 jest kierownikiem Zakładu Kultury Krajów Niemieckojęzycznych i Śląska, w tym samym roku został zatrudniony na stanowisku profesora UWr. Członek Rady Naukowej czasopism „Arbitrium” i „Studia Germanistica”, współwydawca serii naukowych „Germanica Wratislaviensia” i „Śląska Republika Uczonych”, autor ponad 100 publikacji naukowych, organizator i współorganizator wielu międzynarodowych konferencji i seminariów naukowych w Polsce i Niemczech.

Peter Handke (ur. 1942)

Peter Handke ‒ austriacki pisarz i tłumacz. W wieku 12 lat publikował już swoje pierwsze teksty w czasopiśmie „Pochodnia” redagowanym przez mieszkańców bursy w której mieszkał jako dziecko. Rozpoczął studia prawnicze, jednak pierwsze sukcesy literackie sprawiły, że rzucił studia i całkowicie poświęcił się pisarstwu. Zadebiutował w 1966 r. powieścią Szerszenie. Szeroki rozgłos zapewniła mu sztuka Publiczność zwymyślana wydana w tym samym roku. Autor jest jednym z założycieli niemieckiego wydawnictwa Verlag der Autoren. Laureat wielu nagród, m.in. Nagrody im. Gerharta Hauptmanna, Nagrody Franza Kafki, a także Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za 2019 r.

Źródło zdjęcia: Wild + Team Agentur - UNI Salzburg; na Commons przeniesiono z de.wikipedia. Oryginalnym przesyłającym był Mkleine z niemieckiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0

Jan Harasimowicz (ur. 1950)

Jan Harasimowicz ‒ polski historyk sztuki i kultury, specjalizujący się w historii sztuki nowożytnej, sztuce renesansu i manieryzmu. Profesor nauk humanistycznych, nauczyciel akademicki, związany z uczelniami we Wrocławiu i Toruniu. Ukończył historię sztuki i filozofię na Wydziale Historyczno-Filozoficznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Od czasów ukończenia studiów w 1975 r. związany jest zawodowo z Uniwersytetem Wrocławskim. Pełni funkcję dyrektora Muzeum Uniwersytetu Wrocławskiego. Jego badania naukowe skupiały się na trzech głównych obszarach: badaniu historii nowożytnej sztuki i kultury śląskiej, zwłaszcza w XVI i pierwszej połowie XVII w.; analizie historii sztuki w krajach Europy Środkowowschodniej, szczególnie Brandenburgii, Pomorza, Prus Królewskich, zwłaszcza Gdańska i Wielkopolski, oraz sztuki miejskiej; a także na rozważaniach nad teologią obrazu i relacjami sztuki z religią w okresie reformacji, kontrreformacji i nowożytnej konfesjonalizacji. Jest członkiem Komisji Historii Kultury Komitetu Nauk Historycznych PAN, prezesem Polskiego Towarzystwa Badań Reformacji, członkiem Rady Naukowej Muzeum Narodowego w Szczecinie, Polsko-Niemieckiej Grupy Roboczej Historyków Sztuki i szeregu innych Instytucji w Görlitz, Moguncji, Dreźnie i Stuttgarcie oraz uczestnikiem wielu międzynarodowych projektów badawczych i edytorskich. W 2004 r. został laureatem Nagrody Kulturalnej Dolnej Saksonii. Odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (2005) oraz Złotą Odznaką Honorowa Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego (2013).

Wilhelm Hauff (1802‒1827)

Wilhelm Hauff – niemiecki pisarz z okresu romantyzmu. Studiował filozofię, filologię i teologię w Tybindze. Jest autorem noweli, baśni i powieści. Baśnie Wilhelma Hauffa są ukoronowaniem dorobku tego przedwcześnie zmarłego pisarza niemieckiego. W swojej formie nawiązują one do znanych podówczas tekstów tego gatunku ze zbioru Braci Grimmów oraz do tradycji XVIII-wiecznych francuskich contes des fees.

Źródło zdjęcia: J. Behringer - Klaus Günzel: Die deutschen Romantiker. Artemis, Zürich 1995, ISBN 3-7608-1119-1, Public Domain

Carl Hauptmann (1858‒1921)

Carl Hauptmann, pseudonim Ferdinand Klar ‒ niemiecki pisarz. Był wszechstronnym twórcą literackim. Zajmował się prozą, dramatem oraz poezją. Jego wczesne dzieła reprezentowały naturalizm, podczas gdy w późniejszym okresie związany był z ekspresjonizmem. Jego pierwszym tekstem literackim było opowiadanie Sonnenwanderer, które powstało w Charlottenburgu. W 1890 r. zostało opublikowane w czasopiśmie „Freie Bühne”. Rok później, w tym samym czasopiśmie, ukazał się jego szkic Frühlingsnacht, który był pierwszym utworem napisanym w Szklarskiej Porębie. W tym czasie Hauptmann ukończył również swoją rozprawę doktorską zatytułowaną Metaphysik in der modernen Physiologie. Większość jego dzieł powstała w Szklarskiej Porębie, gdzie mieszkał od 1891 r. Prywatnie był starszy bratem Gerharta Hauptmana ‒  laureata nagrody Nobla. W domu w Szklarskiej Porębie, w którym mieszkał razem z bratem, a od 1901 r. już tylko z żoną, obecnie znajduje się Oddział Muzeum Karkonoskiego w Jeleniej Górze – „Dom Carla i Gerharta Hauptmannów w Szklarskiej Porębie”.

Źródło zdjęcia: public domain

Václav Havel (1936‒2011)

Václav Havel ‒ czeski pisarz i dramaturg, działacz antykomunistyczny. Dziewiąty i ostatni prezydent Czechosłowacji (1989–1992) oraz pierwszy prezydent Czech (1993–2003). W latach 60. był aktywny w teatrze Divadlo Na zábradlí (Teatr na Balustradzie), gdzie zyskał rozgłos dzięki wystawieniu sztuk takich jak Zahradní slavnost (1963) i Vyrozumění (Powiadomienie, 1965). Podczas Praskiej Wiosny zaangażował się w dyskusje polityczne, opowiadając się za stworzeniem demokratycznego społeczeństwa. Po krwawym stłumieniu ruchu reformatorskiego przez państwa członkowskie Układu Warszawskiego został objęty zakazem publikacji, stając się jednym z najbardziej znanych dysydentów i krytyków systemu komunistycznego, popierając ideę demokratyzacji społeczeństwa. Angażował się w obronę więźniów politycznych oraz współtworzył inicjatywę obywatelską na rzecz Kartoteki 77, co przyniosło mu międzynarodową renomę, lecz także spotkało się z represjami, w wyniku których spędził około 5 lat w więzieniu. Oprócz pracy teatralnej, jest również autorem wpływowego eseju Moc bezmocných (Siła bezsilnych, 1978). Jako pisarz jest znany na całym świecie ze swoich dramatów pisanych w duchu teatru absurdu. W sztukach zajmował się między innymi tematyką władzy, biurokracji i języka. W esejach i listach z więzienia, oprócz analizy polityki, poruszał zagadnienia filozoficzne: wolności, władzy, moralności i transcendencji. Poświęcał się także poezji eksperymentalnej – tego typu wiersze (w tym kaligramy), pisane w latach 60., zawiera zbiorek Antikódy. Po wybuchu tzw. aksamitnej rewolucji w listopadzie 1989 r., zaangażował się w tworzenie antykomunistycznego Forum Obywatelskiego. Jako kandydat tego ruchu, w 1989 r. został wybrany na prezydenta Czechosłowacji. Dążył do przekształcenia kraju w demokrację parlamentarną oraz do zintegrowania go z politycznymi strukturami Zachodu, jednak nie zdołał zapobiec rozpadowi Czechosłowacji w 1992 r. Od 1993 r., przez dwie kadencje, sprawował urząd prezydenta Republiki Czeskiej, dążąc do integracji kraju z NATO i przygotowując go do przystąpienia do Unii Europejskiej.

Lothar Herbst (1940-2000)

Lothar Herbst ‒ poeta, działacz opozycji demokratycznej w okresie PRL. Ukończył filologię polską na Uniwersytecie Wrocławskim. Po studiach podjął pracę na uczelni. W drugiej połowie lat 60. był związany z grupą literacką Agora. W swoich badaniach zajmował się przede wszystkim awangardą krakowską i kulturą studencką. Od 1964 r. był związany z prasą kulturalną m.in. „Agorą”, „Młodą sztuką”, „Nową kulturą”, „Literaturą Ludową” oraz pismem studenckim „Konfrontacje”. W latach 1990–2000 był redaktorem naczelnym, a następnie prezesem zarządu Polskiego Radia Wrocław. Jako poeta debiutował tomem Pejzaże w 1970 r. Został odznaczony przez Prezydenta RP na uchodźctwie Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1989) oraz pośmiertnie Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2006).

Włodzimierz Herman (ur. 1937)

Włodzimierz Herman ‒ polski reżyser teatralny, tłumacz, autor książek o tematyce teatralnej. Po ukończeniu historii na Uniwersytecie Wrocławskim oraz reżyserii w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie, pełnił funkcję reżysera i kierownika artystycznego Studenckiego Teatru Kalambur we Wrocławiu w latach 1962–1968. Następnie rozpoczął pracę jako reżyser w Teatrze Polskim we Wrocławiu. W związku z falą politycznego antysemityzmu w 1970 r. w Polsce wyemigrował i osiadł ostatecznie w Danii, gdzie po okresie pracy reżyserskiej w Zurychu zrealizował ponad sto produkcji na scenach eksperymentalnych i w większych teatrach. Realizował własne projekty artystyczne na deskach Teatru Królewskiego w Kopenhadze, gdzie miał okazję inscenizować między innymi Hamleta (we współpracy z Janem Kottem) oraz Ambasadora Sławomira Mrożka (pierwsza europejska premiera). W ramach współpracy z Teatrem Radia Duńskiego przygotowywał słuchowiska adaptując teksty takie jak Szewcy Witkacego oraz jednoaktówki Mrożka. Jego prace reżyserskie miały miejsce również w Nowym Jorku (Jean Cocteau Repertory Theatre), Moskwie, Budapeszcie oraz w Szwecji. Po wielu latach przerwy w kontaktach z polskim teatrem, w 2014 r. zaprezentował w Warszawie swój kabaret filozoficzno-literacki pt. Kierkegaard, czyli z papierów jeszcze żyjącego, we współpracy z aktorami Teatru Narodowego. W 2000 r. został odznaczony przez Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. Jest laureatem prestiżowej Nagrody Teatralnej im. Hermana Banga. Autor dwóch książek: Filozof na scenie, czyli moja przygoda teatralna z Kierkegaardem. Wrocławska nostalgia (2015), Mój dybuk. W poszukiwaniu tożsamości: drogi, bezdroża, dygresje (2017).

Max Herrmann-Neiße (1886‒1941)

Max Herrmann-Neiße ‒ niemiecki pisarz, poeta i publicysta. Studiował germanistykę w Monachium i Wrocławiu. W 1906 r. opublikował swój debiutancki tomik wierszy Ein kleines Leben. Od 1909 r. pracował jako krytyk teatralny w nyskiej gazecie „Neisser Tageblatt”. Zyskał rozgłos dzięki publikacji wierszy w czasopismach „Die Aktion” i „Pan”. W 1913 r. wydał cykl Porträte eines Provinztheaters, co wywołało skandal i spowodowało utratę pracy w gazecie. Rozpoczął prace nad powieścią Cajetan Schaltermann w 1914 r., jednak z powodu trudności z cenzurą ukazała się dopiero w 1920 r. W czasie I wojny światowej jego teksty publikowane były głównie w pacyfistycznych czasopismach. Oprócz poezji, napisał kilka mniej znanych komedii głównie w latach 1919–1922, z których najbardziej znaną była Josef der Sieger, będąca parodią sztuki Gerharta Hauptmanna Und Pippa tantzt!. W 1933 r. pisarz opuścił Niemcy i udał się na emigrację. Po krótkim pobycie w Zurychu, gdzie w 1936 r. wydał jedyny opublikowany na emigracji tomik wierszy Um uns die Fremde, udał się do Londynu ‒ tam spędził ostatnie lata swojego życia.

Arno Herzig (ur. 1937)

Arno Herzig ‒ niemiecki historyk, specjalista z zakresu historii nowożytnej, znawca dziejów Śląska. W młodości mieszkał w Gorzanowie na Ziemi Kłodzkiej. W 1946 r., razem z matką, został przymusowo przesiedlony do zachodnich Niemiec. Studiował historię, germanistykę i geografię na uniwersytecie w Würzburgu. W 1965 r. doktoryzował się, a w 1973 r. habilitował. Był profesorem na uniwersytetach w Essen i Hamburgu. Aktywnie uczestniczył w licznych projektach badawczych dotyczących historii reformacji i rekatolicyzacji, historii społecznej i politycznej Niemiec w XVIII i XIX wieku, stosunków niemiecko-żydowskich oraz historii Śląska. Jest członkiem Historische Kommission für Schlesien (Komisji Historycznej Śląska), Kręgu Leo Baecka oraz Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Uniwersytetu Wrocławskiego. Przez wiele lat prowadził wspólne badania z polskimi naukowcami, głównie z Uniwersytetu Wrocławskiego, które zaowocowały licznymi publikacjami, również w języku polskim. Prace Herziga dotyczące Śląska spotkały się z uznaniem recenzentów, którzy podkreślają ich wysoki poziom naukowy oraz obiektywność w przedstawianiu złożonych losów regionu. Z okazji 70. rocznicy urodzin, polscy przyjaciele i współpracownicy przygotowali księgę pamiątkową pt. Z Gorzanowa w świat szeroki. Studia i materiały. W 2010 r. Herzig, za swoje dokonania i monografie dotyczące Śląska, został laureatem polsko-niemieckiej Nagrody Kulturalnej Śląska Landu Dolnej Saksonii (Kulturpreis Schlesien des Landes Niedersachsen).

Marian Hess (1941‒2010)

Marian Hess ‒ polski etnograf, rzeźbiarz, malarz, pasjonat miejscowych legend i zwyczajów. W latach 1968–1988 mieszkał i tworzył w Dwerniku. Twórca regionalnej legendy o Biesie i Czadach, która stała się głównym źródłem inspiracji dla jego dalszej twórczości. Wokół jego domu znajdowała się wystawa rzeźb, którą odwiedzali zarówno harcerze, jak i turyści, a sam Marian Hess opowiadał odwiedzającym o kulturze regionu. W 1997 r. przeniósł się do Niemiec, gdzie spędził resztę życia. W 2005 r. opublikował swoją pierwszą książkę Kim ja jestem. Między snem a jawą… która w 2007 r. została przetłumaczona na język niemiecki. Do końca życia mieszkał w Krefeld w Westfalii, kontynuując tworzenie rzeźb inspirowanych lokalnymi podaniami o Gnomach i Koboldach.

Wolfgang Hilbig (1941‒2007)

Wolfgang Hilbig ‒ niemiecki pisarz i poeta. W dzieciństwie mieszkał u dziadka, który po opuszczeniu Polski osiedlił się w saksońskim zagłębiu węgla brunatnego. Po zdobyciu kwalifikacji tokarza, pracował jako narzędziowiec, pomocnik ślusarza, sprzątacz w gospodzie oraz przez 10 lat jako palacz w Meuselwitz i Berlinie Wschodnim. Od 1981 r. poświęcił się pisarstwu. W 1985 r. przeprowadził się do Republiki Federalnej Niemiec. Był samoukiem, zdobywał wiedzę na kursach w robotniczych kręgach pisarskich i na warsztatach poetyckich. Pomimo wielokrotnego wykluczania z tych kursów z powodu „niewłaściwych” wypowiedzi politycznych, nie zrezygnował z dążenia do bycia pisarzem w NRD. Przez 15 lat pisał, ale jego teksty pozostawały w szufladzie. Pierwszy tomik jego poezji, zatytułowany abwesenheit (nieobecność), zostałby prawdopodobnie wstrzymany w RFN z powodu aresztowania autora. Hilbig zdobył rozgłos dzięki opowiadaniom takim jak Die Weiber, Alte Abdeckerei, Die Angst vor Beethoven, Aufbrüche. Przez krytyków był określany jako „ekspert w rozsiewaniu różnego rodzaju wątpliwości”, skupiający swoją uwagę na tym, co niepewne, a swoje ambicje na próbach sformułowania tego. Laureat wielu nagród, w tym Kranichsteiner-Literaturpreis (1987), nagrodę im. Ingeborgi Bachmann (1989), Berlińską Nagrodę Literacką (1992), Bremeńską Nagrodę Literacką (1994), Nagrodę Wolnej Saksonii im. Lessinga (1997) oraz Nagrodę im. Georga Büchnera (2002).

Hugo von Hofmannsthal (1874‒1929)

Hugo von Hofmannsthal ‒ austriacki pisarz, poeta i dramaturg epoki modernizmu. Przedstawiciel symbolizmu i secesji w literaturze niemieckojęzycznej. Pierwsze wiersze opublikował w wieku 16 lat. Studiował prawo, a następnie romanistykę na uniwersytecie w Wiedniu. W tym czasie wydał dramat Śmierć Tycjana, potem Szaleniec i śmierć. Był zafascynowany psychoanalizą Freuda i ideami Nietzschego, aktywnie współpracował z Richardem Straussem od 1909 r., pisząc libretta do jego oper. W 1920 r., wraz z Maxem Reinhardtem, wznowił tradycję festiwalu muzyki i teatru w Salzburgu. Zmarł na udar mózgu w swoim domu pod Wiedniem (Hofmannsthal-Schlössl) w dniu pogrzebu swojego młodszego syna, Franza, który popełnił samobójstwo kilka dni wcześniej.

Aleksandra Hołubecka-Zielnica (ur. 1937)

Aleksandra Hołubecka-Zielnica ‒ badaczka pogranicza regionu dolnośląsko-wielkopolskiego, kronikarka sycowskich dziejów, nauczycielka. Ukończyła Studium Nauczycielskie we Wrocławiu, a po dwóch latach pracy w szkole podjęła studia etnograficzne na Wydziale Filozoficzno-Historycznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Swoimi licznymi publikacjami nie pozwala zapomnieć o ziemi sycowskiej czasów powojennych, o nieistniejącym już zamku, jak i o samej rodzinie Bironów. Rezultatami swych poszukiwań dzieli się m.in. z czytelnikami „Gazety Sycowskiej”, w której ukazały się cykle publikacji: Pamiętny styczeń 1945, Wojny po wojnie, Ostatnie dożynki. Autorka książki Był taki czas... Pogranicze polsko-niemieckie (Syców - Kępno - Ostrzeszów) wydanej w 2011 r. (wydanie drugie - 2018).

Norbert Honsza (1933‒2020)

Norbert Honsza ‒ germanista, kulturoznawca, niemcoznawca, emerytowany profesor zwyczajny Uniwersytetu Wrocławskiego. W latach 1970–2003 kierował Zakładem Współczesnej Literatury i Kultury Niemieckiej w Instytucie Filologii Germańskiej. Jego specjalnością były literatura i kultura niemiecka we wszystkich epokach, ze szczególnym uwzględnieniem XX wieku, a także stosunki polsko-niemieckie oraz krytyka literacka. Absolwent germanistyki na Uniwersytecie Wrocławskim. Był członkiem komitetu redakcyjnego czasopisma „Arbeiterstimme”. W 1963 r. obronił doktorat, a habilitację uzyskał w 1970 r. Prowadził wykłady gościnne na uniwersytetach w Bochum, Siegen i Hamburgu. Prezentował referaty na licznych kongresach i sympozjach naukowych w Europie, Azji i Ameryce Północnej. Był członkiem kilku krajowych i międzynarodowych towarzystw naukowych. W 2003 r. został laureatem Nagrody Kulturalnej Śląska przyznawanej przez Kraj Dolnej Saksonii. W latach 1993–2003 pełnił funkcję redaktora naczelnego pisma „Germanica Wratislaviensia”; był współwydawcą czasopisma „Zbliżenia Interkulturowe” Uniwersytetu Wrocławskiego (1990‒2006). Współwydawcą pisma "Zbliżenia Interkulturowe. Polska-Niemcy-Europa. Polityka. Kultura. Społeczeństwo” Wyższej Szkoły Studiów Międzynarodowych w Łodzi (2007‒2013), a także był redaktorem serii „Europäische Studien zur Germanistik, Kulturwissenschaft und Linguistik” (2012‒2020). W latach 1970–2003 pełnił funkcję kierownika Zakładu Współczesnej Literatury i Kultury Niemieckiej w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Wrocławskiego. Od 2003 do 2013 r. był kierownikiem Katedry Języka i Kultury Niemieckiej w Wyższej Szkole Studiów Międzynarodowych w Łodzi, a także profesorem w PWSZ w Raciborzu. W swoim dorobku posiada pozycje książkowe (monografie, podręczniki, redakcje) oraz wiele innych pozycji, w tym: rozprawy, artykuły, eseje, szkice, noty oraz recenzje.